Đau Đầu

Giới thiệu
Đau đầu là một trong những than phiền y khoa phổ biến nhất. 96% dân số đã từng có trải nghiệm đau đầu.
Có rất nhiều nguyên nhân có thể gây đau đầu, mặc dầu đa số nguyên nhân đau đầu không nguy hiểm, tuy nhiên có một số dấu hiệu gợi ý nguyên nhân nguy hiểm cần có sự thăm khám của bác sĩ.
Phân loại
Đau đầu nguyên phát
Đau đầu nguyên phát là đau đầu không do các bệnh lý khác gây ra đau đầu. Đau đầu nguyên phát có thể do rối loạn chức năng hoặc hoạt động quá mức của các bộ phận nhạy cảm đau trên đầu.
Hơn 90% các cơn đau đầu nguyên phát thuộc một trong các loại sau:
Đau nửa đầu (Migrain)
- Gặp trong 12-15% dân số chung, có thể gặp ở độ tuổi 18-60, có thể có tính gia đình, nguy cơ tăng 4 lần nếu có cha hoặc mẹ bị đau đầu Migrain.
- Tái phát theo từng cơn, cơn đau kéo dài 4-72h.
- Cơn đau có thể tái phát khi căng thẳng, kích thích (thị giác, âm thanh, mùi, ánh sáng), thay đổi thời tiết, vận động thể lực không thường xuyên, chu kỳ kinh nguyệt, nhịn đói, rối loạn giấc ngủ, rượu vang, bột ngọt, sô cô la, phô mai, cà phê, một số loại thuốc).
- Thường xảy ra ở 1 bên đầu, 30% trường hợp đau đầu 2 bên.
- Đau theo nhịp đập, hoặc đau nhói.
- Trong cơn đau có thể kèm theo gồm buồn nôn, nôn, sợ ánh sáng, sợ âm thanh.
Đau đầu kiểu căng thẳng (đau đầu căng cơ)
- Đau mức độ nhẹ đến trung bình.
- Cơn đau kéo dài 30 phút – 7 ngày. 1-14 cơn mỗi tháng.
- Đau 2 bên đầu, có thể đau vùng cổ gáy.
- Đau âm ỉ không theo nhịp đập, có cảm giác siết chặt hoặc ép chặt.
- Thường không kèm theo triệu chứng khác ngoài đau đầu (không buồn ói, không chóng mặt, không sợ ánh sáng và tiếng động).
Đau đầu cụm
- Đau mức độ dữ dội, có thể đạt được cường độ tối đa sau vài phút khởi phát cơn đau.
- Cơn đau kéo dài 15 phút – 3 giờ. Cơn đau có thể tự khỏi.
- Luôn đau 1 bên đầu, thường khởi phát ở vùng mắt hoặc thái dương.
- Đau giống như dao đâm, cảm giác đau sâu trong đầu, đau liên tục không theo nhịp.
- Cùng bên với cơn đau và có thể xuất hiện: sụp mi, co đồng tử, chảy nước mắt, chảy nước mũi, phù quanh ổ mắt, đổ mồ hôi mặt và nghẹt mũi.
- Khởi phát nhạy cảm với sử dụng rượu.
Đau đầu thứ phát
Đau đầu thứ phát là đau đầu được xác định do 1 tình trạng bệnh lý nào đó gây ra. Được liệt kê ở phần nguyên nhân.
Đau đầu do u não đôi khi không đặc hiệu và giống với đau đầu Migrain hoặc đau đầu căng cơ.
Khi người bệnh có các yếu tố gợi ý nguyên nhân đau đầu thứ phát liệt kê sau đây cần phải đi khám bác sĩ.
Bệnh sử
- Lớn hơn hoặc bằng 50 tuổi.
- Gần đây có chấn thương đầu hoặc cổ.
- Đang mang thai > 20 tuần, hoặc vừa mới sanh em bé.
- Tình trạng suy giảm miễn dịch (sử dụng corticoid, nhiễm HIV).
- Đang điều trị thuốc kháng đông.
- Đang mắc bệnh tăng đông máu.
- Tiền căn ung thư.
- Nguy cơ ngộ độc khí CO (khói xe, lò sưởi).
Triệu chứng
- Đau đầu xuất hiện đột ngột (đạt tối đa sau 1 phút).
- Đau lần đầu tiên xuất hiện hoặc thay đổi tính chất đau đầu so với trước đây.
- Đau đầu xuất hiện kèm theo đau trong hốc mắt, hoặc có thay đổi thị giác (mờ mắt, nhìn thấy quầng sáng, nhìn một hình thành 2 hình), đỏ mắt chảy nước mắt.
- Đau đầu thay đổi mức độ đau theo tư thế (đau tăng lên khi nằm hoặc khi ngồi).
- Đau đầu khi gắng sức (ho, tập thể dục, giao hợp).
- Đau đầu xuất hiện kèm đau cổ gáy.
- Đau đầu ngày càng nặng dần kèm buồn ói.
- Đau đầu xuất hiện vào buổi sáng sau khi ngủ dậy.
Dấu hiệu (được xác định bởi bác sĩ)
- Thay đổi tình trạng ý thức và tâm thần (tiếp xúc chậm, lơ mơ, lú lẫn).
- Dấu hiệu thiếu sót thần kinh (yếu nữa người, tê nữa người, nói khó, đi đứng loạng choạng).
- Phù gai, hội chứng Horner, khiếm khuyết thị trường, giảm thị lực 1 bên mắt.
- Đau vùng động mạch thái dương.
- Sốt, phát ban, hội chứng màng não, hoặc các dấu hiệu toàn thân khác.
Cận lâm sàng cho triệu chứng đau đầu
Hình ảnh học
MRI sọ não là phương pháp thường được sử dụng để chẩn đoán các nguyên nhân đau đầu thứ phát.
Chỉ định khi nghi ngờ đau đầu thứ phát (được mô tả ở phần trên).
Chọc dò dịch não tủy
Khi nghi ngờ nguyên nhân đau đầu là nhiễm trùng, viêm, bệnh lý ác tính.
Các nguyên nhân đau đầu thứ phát
U di căn não
Nên nghĩ tới khi đau đầu mới xuất hiện trên người bệnh hơn 50 tuổi hoặc có bệnh lý ác tính ở các cơ quan khác.
Đau đầu ngày càng tăng dần, nôn ói. Đau tăng khi cúi cong người.
Có thể có yếu liệt chi, cơn động kinh, mờ mắt.
Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương
Sốt, cổ gượng.
Thay đổi ý thức.
Viêm động mạch tế bào khổng lồ
Người bệnh trên 50 tuổi.
Sốt, mệt mỏi, sụt cân, mờ mắt, đau khớp.
Chẩn đoán dựa vào hình ảnh học và sinh thiết.
Đau dây thần kinh tam thoa
Đau một bên mặt.
Đau như dao đâm hoặc điện giật.
Cơn đau xuất hiện ngắn, đột ngột.
Có thể cần chụp MRI não và mạch máu não.
Máu tụ dưới màng cứng mạn tính
Đau đầu khởi phát âm thầm.
Thay đổi nhận thức, ngủ gà, có thể kèm theo cơn động kinh.
Chẩn đoán dựa vào CT scan hoặc MRI sọ não.
Đau do zona hoặc sau zona thần kinh
Có kèm theo sang thương trên da.
Đau có thể kéo dài nhiều tháng.
Hypnic headache
Đau đầu trong giấc ngủ.
Thường xuất hiện sau 50 tuổi
Đau từng cơ, kiểu đau âm ỉ, 2 bên đầu. Kéo dài 4h.
Đau đầu khi ho nguyên phát
Thường xuất hiện sau 50 tuổi.
Xuất hiện khi ho hoặc đi cầu.
Nên chụp MRI để loại trừ tổn thương cấu trúc não.
Huyết khối tĩnh mạch nội sọ
Triệu chứng thường gặp của huyết khối tĩnh mạch nội sọ là đau đầu (89%).
Đau đầu có thể là triệu chứng đầu tiên, có thể xuất hiện trước các triệu chứng khác nhiều ngày. Đau đầu khởi phát từ từ
Vị trí đau có thể khu trú hoặc lan tỏa. Đau tăng lên khi nằm hoặc rặn.
Đau đầu do xuất huyết não
Đau đầu do xuất huyết não có thể khởi phát từ từ nhiều phút đến vài giờ.
Và triệu chứng yếu liệt thiếu sót thần kinh cũng xuất hiện chậm hơn so với nhồi máu não và xuất huyết dưới nhện.
Đau đầu do xuất huyết dưới nhện
Đau đầu do xuất huyết dưới nhện đột ngột, dữ dội, lan rộng. Có thể không kèm yếu liệt chi.
Đau đầu do xuất huyết dưới nhện thường gặp nhiều hơn đau đầu do xuất huyết não đơn thuần.
Đau đầu và kèm theo nôn ói thì thường gặp trong xuất huyết dưới nhện và xuất huyết não và ít gặp hơn trong nhồi máu não.
Các bệnh lý răng hàm mặt
Áp xe răng có thể gây đau vùng mặt.
Bệnh viêm xoang cấp tính, mạn tính
Chảy nước mũi, nghẹt mũi, sốt.
Đau âm ỉ, kiểu đè nén áp lực, đau 2 bên hoặc 1 bên, đau quanh ổ mắt.
Đau kéo dài nhiều ngày.
Không nôn ói, không sợ ánh sáng tiếng động.
Không thường gặp.
Đau đầu sau chấn thương
Có thể kéo dài nhiều tháng sau chấn thương.
Đau đầu do cột sống cổ
Đau vùng cổ lan lên vùng gáy, thái dương.
Đau tăng khi xoay cổ.
Tài liệu tham khảo:
1. Evaluation of headache in adults. Website: https://www.uptodate.com/contents/evaluation-of-headache-in-adults
Nếu quý khách có nhu cầu khám bệnh và tư vấn điều trị về vấn đề đau đầu xin liên hệ Phòng Khám BS. Bảo Quốc