Khám Bệnh Nhân Trong Cơn Động Kinh

Giới thiệu

Độ dài cơn động kinh được xác định từ khi xuất hiện điện não cơn động kinh hoặc dấu hiệu lâm sàng (bất thường nào đến trước) đến khi kết thúc dấu hiệu lâm sàng hoặc bằng chứng trên điện não (bất thường nào kết thúc sau)

Một hộp gồm các đồ vật: bàn chải, bút bi, chìa khoá, lược, và hình của các đồ vật và bản quy trình ép nhựa đặt trong phòng bệnh nhân,

Ở trẻ em: gấu Teeddy, xe hơi đồ chơi, hình ảnh của các động vật như mèo, chó, bò, ngựa

Khi nhập viện bệnh nhân được hướng dẫn quy trình đánh giá. Và bệnh nhân, thân nhân, và người chăm sóc được hướng dẫn nhấn nút “patient event” khi cảm giác bất đầu cơn động kinh.

Khi cơn động kinh bắt đầu

Ngay trước khi đánh giá

Đảm bảo camera đang quay bệnh nhân, tránh đứng khuất tầm nhìn của camera

Đảm bảo an toàn

Đảm bảo đầy đủ ánh sáng trong phòng

Kéo mềm khỏi bệnh nhân, đảm bảo kín đáo cho bệnh nhân

Quan sát bệnh nhân: tái xanh, mặt bừng đỏ, đổ mồ hôi, dựng lông, tăng tiết nước bọt (sialorrhea), giật nhẹ, lệch mắt.

Nói lớn vào microphone những ghi nhận được (vì có thể không thấy được qua video)

Đánh giá sự đáp ứng

Gọi tên bệnh nhân để lôi kéo sự chú ý của bệnh nhân

Nếu bệnh nhân không phản ứng thì chạm hoặc nhéo nhẹ lên tay bệnh nhân

Nếu bệnh nhân có thể trả lời thì bảo bệnh nhân mô tả các triệu chứng chủ quan

Đánh giá sự thông hiểu lời nói và yếu liệt trong cơn

Bảo bệnh nhân nâng tay lên, chỉ dùng ngôn ngữ lời nói, không dùng cử chỉ

Nếu bệnh nhân không thực hiện sẽ dùng cử chỉ bảo bệnh nhân làm theo

Nếu bệnh nhân không làm theo thì cố gắng bắt tay bệnh nhân

Ở trẻ em thì bảo bệnh nhân đưa bàn tay để đập tay với người khám (“give me five”) hoặc kêu vẫy tay

Chức năng ngôn ngữ lời nói_Verbal function:

Nói 2 từ không liên quan nhau, bảo bệnh nhân lập lại và ghi nhớ

Con ngựa – cái bàn, con chó – màu đỏ, cái giường – đồ chơi.

Nếu bệnh nhân không phản ứng thì quay trở lại đánh giá sự đáp ứng của bệnh nhân

Câu hỏi về định hướng

Tên của ông/bà là gì?

Ông/bà có biết là đang ở đâu không?

Ông/bà có biết hôm nay là ngày mấy (trong tháng) không?

Ông/bà có biết hôm nay là thứ mấy (trong tuần) không?

Ông/bà có biết bây giờ là mấy giờ không?

Khám ở trẻ em

Cha mẹ của con đâu? (con chỉ cho bác sĩ coi)

Đồ chơi của con đâu? (con chỉ cho bác sĩ coi)

Trí nhớ ngôn ngữ

Bệnh nhân có nhớ 2 từ đã được yêu cầu nhớ không

Trí nhớ định danh và thị giác

Lấy các đồ vật từ hộp, bảo bệnh nhân định danh.

Nếu bệnh nhân không thể gọi tên thì bảo bệnh nhân chỉ ra những đồ vật đó dùng để làm gì

Ở trẻ em hỏi vật đó tạo ra âm thanh như thế nào

Nếu bệnh nhân không nói được bất cứ thứ gì, thì bảo bệnh nhân thè lưỡi ra. Nếu bệnh nhân không làm theo y lệnh lời nói thì dùng hành động yêu cầu bệnh nhân thực hiện

Bảo bệnh nhân nhớ một đồ vật trong bộ test

Các chức năng nhận thức khác

Bảo bệnh nhân đếm 1- 10

Nếu bệnh nhân hơn 6 tuổi thì yêu cầu bệnh nhân đọc và viết

Hỏi bệnh nhân có nhớ đồ vật đã yêu cầu nhớ không. Nếu bệnh nhân không nhớ thì đưa ra 3 đồ vật (có chứa đồ vật yêu cầu nhớ) và bảo bệnh nhân chọn ra đồ vật nào đã được yêu cầu nhớ

Đánh giá trương lực cơ của bệnh nhân bằng sờ

Thực hiện double-stimulus testing cho tiền triệu cảm giác và thị giác

Nếu cơn động kinh còn tiếp diễn thì lập lại đánh giá

Nếu bệnh nhân không làm theo hướng dẫn thì tiếp tục các bước tiếp theo

Nếu cơn quá ngắn sẽ không đánh giá được (giật cơ, cơn vắng ngắn, cơn cục bộ ngắn)

Khám sau cơn động kinh

Hỏi bệnh nhân có nhớ tiến trình của cơn động kinh, có biết là mình vừa có cơn động kinh hay không

Bệnh nhân có thể nhớ các và đồ vật khi thực hiện đánh giá. Nếu bệnh nhân không thể nhớ tên đồ vật thì đưa ra 3 đồ vật (bao gồm 1 đồ vật đã đưa ra trước đó) và hỏi bệnh nhân

Đánh giá thông hiểu ngôn ngữ và liệt Todd

Yêu cầu bệnh nhân nâng chân và nâng tay lên

Nếu bệnh nhân không làm theo y lệnh nói thì diễn tả bằng hành động, nếu vẫn không làm thực hiện thì nâng tay bệnh nhân lên

Ngoài ra cần đánh giá trương lực cơ

Đánh giá định danh, định hướng:

Giống như đánh giá lúc trong cơn

Yêu cầu bệnh nhân mô tả cơn động kinh

Hỏi bệnh nhân có cảm thấy bất kỳ triệu chứng chủ quan nào không (aura-tiền triệu)

Tiền triệu thị giác: nếu có yêu cầu bệnh nhân vẽ lại

Xác nhận với bệnh nhân và người chăm sóc là giống các cơn mỗi ngày

Sau cơn cơn co cứng co giật toàn thể đánh giá phản xạ Babinski

Nếu xuất hiện 1 bên thì ghi nhận bên nào

Nếu xuất hiện 2 bên thì kiểm tra mỗi phút xem bên nào tồn tại lâu hơn

Tiếp tục kiểm tra bệnh nhân đến khi nào bệnh nhân trở về bình thường

Đánh giá ngoài cơn

Để thiết lập tình trạng nền cho mỗi bệnh nhân

Để so sánh với trong cơn, thực hiện đánh giá ngoài cơn phải giống như trong cơn và sử dụng cùng các đồ vật.

Nếu bệnh nhân có cơn động kinh ngay trước khi đánh giá ngoài cơn, thì cần phải đợi 1 giờ sau cơn động kinh để hết giai đoạn sau cơn.

Bàn luận

Cách đánh giá ở mỗi cá nhân khác nhau, có thể không đánh giá được toàn bộ các mục cho tất cả cơn động kinh. Tuỳ theo đáp ứng của bệnh nhân bỏ qua một mục đánh giá đi qua mục tiếp theo hoặc phải lập lại sau đó

Bảng khám rút gọn tại Đại Học Y Dược

Tài liệu tham khảo:

1. Beniczky S, Neufeld M, Diehl B, et al. Testing patients during seizures: A European consensus procedure developed by a joint taskforce of the ILAE – Commission on European Affairs and the European Epilepsy Monitoring Unit Association. Epilepsia 2016;57:1363-1368.

Các bài viết về động kinh

Kênh TikTok về động kinh